نحوه نصب و نگهداری دتکتور گاز

در اکثر ساختمان‌های تجاری، اداری و کارخانجات صنعتی همیشه احتمال نشت و خطر آفرینی گازهای سمی و گازهای انفجاری وجود دارد. دتکتورهای گاز ابزارهایی حیاتی برای حفظ ایمنی در محیط زیست ما محسوب می‌شوند. نصب صحیح این دستگاه‌ها از اهمیت بسیاری برخوردار است تا در مواقع ضروری به صورت دقیق عمل کنند. در این مقاله از آداک فرایند سپهر به نحوه نصب و راه‌اندازی دتکتورهای گاز پرداخته خواهد شد.

در 95% تاسیسات و سیستم های تشخیص گاز، هیچ دستورالعمل دقیقی، چه ملی و چه بین المللی، وجود ندارد که بتوان تعداد، فاصله و موقعیت ردیاب های گاز را برای یک تاسیسات مشخص تعیین کرد. اولین گام آماده شدن در برابر نشت احتمالی گاز بدین صوت است که شبکه ای از دتکتور های تشخیص گاز به درستی نصب، به خوبی کالیبره و نگهداری شود. با پیروی از این دستورالعمل های ساده اطمینان حاصل می‌کنید که سیستم نظارت بر گاز تاسیسات شما به طور موثر وجود گاز هدف را تشخیص می دهد.

در ادامه این مقاله، 7 مرحله مهم برای نصب دتکتور گاز را شرح می‌دهیم پس با ما همراه شوید.

1. انتخاب دتکتور مناسب برای نصب

• قبل از خرید تجهیز، به دقت نیازمندی‌های ایمنی محیط مورد نظر را مورد بررسی دقیق قرار دهید.
• اطمینان حاصل کنید که دستگاه انتخاب شده با استانداردهای ایمنی مطابقت دارد.
• در صورت وجود چندین نوع گاز، از دتکتورهای ترکیبی که قابلیت تشخیص چند گاز را دارا هستند، استفاده کنید.

اولین گام در نصب دتکتور گاز، انتخاب نوع مناسب آن است. دتکتورهای CO برای کربن مونوکسید، دتکتورهای متان برای گاز طبیعی، و دتکتورهای پروپان برای گازهای LPG مناسب هستند. تصمیم گیری در خصوص نوع دتکتور باید با توجه به نیازها و نوع گازهای مورد احتمال در محیط مورد نظر انجام شود. 

انتخاب نوع مناسب دتکتور گاز یکی از مراحل مهم در فرآیند نصب است و باید با دقت و با توجه به نیازهای خاص محیط نصب انجام شود. در ادامه به برخی از انواع رایج دتکتورهای گاز و نیز نکاتی برای انتخاب محل مناسب نصب آنها می‌پردازیم:

دتکتور گاز CO (کربن مونوکسید)

مناسب برای محیط‌هایی که احتمال نشت CO وجود دارد، مانند خانه‌ها، کوره ها، وسایل گرمایشی و تقریبا اکثر کارخانه های تولیدی.

دتکتور گاز متان:

مناسب برای محیط‌هایی که احتمال نشت گاز طبیعی (متان) وجود دارد؛ به‌عنوان مثال، در آشپزخانه‌ها یا مکان‌هایی که از گاز طبیعی به عنوان سوخت استفاده می‌شود.

دتکتور گاز مایع (LPG) و پروپان

مناسب برای مکان‌هایی که از گاز مایع و پروپان به عنوان سوخت استفاده می‌کنند؛ مثل طلا سازی، رستوران‌ها، ایستگاههای تبدیل گاز مایع به CNG و…

دتکتور گاز قابل احتراق:

مناسب برای مکان‌هایی که احتمال نشت گازهای قابل احتراق مانند پروپان، بوتان، گازهای شهری وجود دارد. استفاده در کارخانجات، انبارها و کارگاه‌ها.

دتکتور گاز هیدروژن:

مناسب محیط‌هایی که احتمال نشت گاز هیدروژن وجود دارد؛ به‌عنوان مثال: صنایع شیمیایی، پتروشیمی، آزمایشگاهها و کارخانه تولید هیدروژن.

2. انتخاب محل مناسب برای نصب دتکتور گاز

یکی از مهم‌ترین اقدامات در نصب دتکتور گاز، انتخاب مکان مناسب برای نصب آن است. معمولاً دتکتورها در نقاطی که گاز تجمع می‌کند نصب می‌شوند، مثل آشپزخانه، اتاق‌های گاز و حمام‌ها. همچنین، توجه به فاصله‌ها و ارتفاع نصب نیز اهمیت دارد.

محل مناسب برای نصب دتکتور گاز یکی از مهم‌ترین عوامل در عملکرد صحیح و ایمن این دستگاه است. در نصب دتکتور گاز باید به نکات زیر توجه شود:

مراحل نصب دتکتور گاز در آشپزخانه

در آشپزخانه، به علت استفاده از انواع گاز برای پخت و پز، نصب نشت یاب گاز بسیار حیاتی است. بهتر است دستگاه را در نزدیکی اجاق گاز یا شوفاژ نصب کنید. اگر امکان دسترسی به ایجاد نقاط بالاتر در آشپزخانه وجود دارد، آشکارساز را در ارتفاع بالاتر از سطح زمین نصب کنید. در مکان‌هایی که گازهای خطرناک مانند متان یا پروپان برای استفاده از دستگاه‌های گرمایشی یا آشپزخانه وجود دارند، حتما دتکتور نصب شود.

نصب دتکتور گاز در کارگاه‌ها و انبارها

در محیط‌های صنعتی، کارگاه‌ها یا انبارها که احتمال نشت گاز قابل احتراق وجود دارد، حتما دتکتور گاز نصب شود. لازم به توضیح است، مکان نصب بایستی نزدیک به نقاطی باشد که احتمال نشت و تجمع گازها با توجه به وزش باد و جریان هوا، برای دتکتور قابل تشخیص باشند.

نصب دتکتور در اتاق خواب

نصب دتکتور گاز در اتاق‌های خواب یکی از موارد مهم است. چرا که در صورت وقوع حادثه در شب، افراد بتوانند به سرعت هشدار بگیرند و اقدامات لازم را انجام دهند. اطمینان حاصل کنید که دتکتور گاز به سرعت به هر تغییراتی در محیط واکنش نشان دهد. هرگز دتکتور را در نزدیکی درب‌ها یا پنجره‌ها یا در نقاطی که دسترسی به هوا یا حرکت هوا محدود است، نصب نکنید. مراحل نصب را بر اساس دستورالعمل تولید کننده دقیقاً دنبال کنید تا عملکرد بهینه دتکتور تضمین شود.

بطور کلی در هنگام نصب، باید تجهیزات را باتوجه به ابعاد محصول، حداکثر طول سیم کشی و ملاحظات فوق: شرایط محیطی، مشخصات دستگاه، ویژگی های فیزیکی گاز هدف (گرانش مخصوص) نصب کنید. دتکتورهای گاز نباید در مکان هایی نصب شوند که در معرض دمای شدید، رطوبت بالا، غلظت بالای ذرات باشند، که خارج از مشخصات فنی دستگاه است.

مهم است که درجه حفاظت از نفوذ (IP) و محفظه ضد شعله یا ضد انفجار (ATEX-EX) بودن مد نظر قرار گیرد. به خاطر داشته باشید در برخی از مدل‌ها برای ثبت وقایع و یادآوری زمان های کالیبراسیون در داخل دتکتور یک باتری کوچک لیتیومی قرار دارد که باید به طور منظم بررسی و حتی تعویض شود.

3. ابزارها و تجهیزات مورد نیاز برای نصب دتکتور گاز

قبل از آغاز نصب، اطمینان حاصل کنید که تمامی ابزارها و تجهیزات مورد نیاز در دسترس شماست. این ابزارها شامل: منبع تغذیه، دتکتور گاز، سیم و کابل، پیچ گوشتی، دریل، پیچ و رولپلاک و متر برای اندازه‌گیری می‌باشد.

4. مراحل نصب و سیم کشی دتکتور گاز

• در ابتدا، با دقت دفترچه راهنمای دتکتور گاز مورد استفاده را مطالعه کرده و توصیه‌های تولید کننده را رعایت کنید.
• محل انتخابی برای نصب دتکتور را با متر اندازه‌گیری بررسی کنید و مطمئن شوید که از نقاط مهم گازی فاصله کافی دارد.
• دتکتور را به دیوار یا سقف متصل کنید. اطمینان حاصل کنید که اتصالات به درستی انجام شده باشند.
• با استفاده از پیچ‌ها و رولپلاک، دتکتور را به دیوار یا سقف محکم کنید.

سیم‌کشی دتکتور گازی به فرآیند نصب و اتصال دستگاه دتکتور گاز به سیستم‌های اعلام و اطلاع‌رسانی مرتبط (کنترلر مخصوص) اشاره دارد. این عملیات برای اطمینان از عملکرد صحیح و اثربخش دتکتور گاز در تشخیص نشتی گازها و جلوگیری از حوادث احتمالی بسیار حائز اهمیت است. سیم‌کشی دتکتور گاز خانگی نسبت به نوع صنعتی ساده‌تر است. در شکل های زیر چند نمونه از سیم کشی دتکتور خانگی آورده شده است.

همچنین در تصویر زیر می‌توانید یک نمونه دتکتور صنعتی ضد انفجار (برند پروسنس PROSENSE) را مشاهده نمایید. ورودی منیع تغذیه 24DC ترمینال +V و GND می‌باشد. همانطور که می‌دانید دتکتور های صنعتی بصورت دیفالت دارای خروجی 20-4 میلی آمپر هستند و چنانچه بهمراه دتکتور صنعتی، رله برد نیز سفارش داده باشید، با تنظیم آلارم های یک و دو میتوانید با نصب فلاشر و آزیر به پرسنل و کارگران شاغل در محیط کارخانه هشدار اضطراری صادر کنید.

5. آزمایش و راه‌اندازی بعد از نصب دتکتور گاز

پس از نصب دتکتور را امتحان کنید. برخی از دتکتورها دارای دکمه آزمایش خودکار هستند که با فشار دادن آن، دستگاه به صحت عملکرد خود را بررسی می‌کند. مطمئن شوید که نشت یاب با گازهای مورد نظر به درستی و به سرعت واکنش نشان می‌دهد. پس با استفاده از منبع گاز مناسب تجهیز نصب شده آن را تست کنید. همواره بیاد داشته باشید، در زمان تست دتکتورهای هیدروژن و دتکتور مربوط به گازهای انفجاری نهایت دقت را به کار ببرید.

6. تعمیر و نگهداری دتکتور گاز بعد از نصب

دستگاه برای حفظ عملکرد، نیاز به تعمیرات دوره‌ای و نگهداری منظم بعد از نصب دارد. به این مراحل کالیبراسیون گفته می‌شود، پس حتما از دفترچه راهنما برای راهنمایی در این زمینه استفاده کنید. همانطور که نصب آشکارساز گاز الزامی است، نگهداری صحیح این تجهیزات نیز بسیار مهم و ضروری است. اگر احتیاج دارید که این تجهیزات بتوانند به طور دائمی و موثر از خطرات ناشی از نشت گاز جلوگیری کنند بایستی اصول نگهداری دتکتورها را بدانید.

برخی از نکات مهم در نگهداری دتکتور گاز عبارتند از:

• بررسی عملکرد و کالیبراسیون دتکتور
• بررسی سیستم کنترلی یا دستگاه مرکزی
• برسی تجهیزات ارتباطی سیم و کابل‌ها
• برسی تجهیزات جانبی مثل: آژیر‌ها، باتری بکاپ و فلشر‌ها

همه این موارد بایستی به صورت دوره‌ای بررسی و در صورت وجود ایرادات، برطرف شوند. حتی با رعایت این نکات میتوانید طول عمر دستگاهتان را افزایش دهید.

7. فاصله استاندارد بین دتکتورهای گازی در زمان نصب

در نصب تجهیزات تشخیص و اندازه‌گیری گاز، می‌بایست فاصله‌های استاندارد را بین آنها رعایت کنید. فاصله مناسب میان این تجهیزات تأثیر مستقیمی بر کارایی و دقت آنها دارد.

اهمیت فاصله استاندارد در نصب دتکتورهای گازی در چند زمینه قابل بحث و بررسی است:

1. جابجایی صحیح گاز: فاصله مناسب بین دتکتورهای گاز به شما کمک می‌کند تا به صورت صحیح و بهینه گازهای مختلف را تشخیص داده و جابجایی آنها را به درستی تعیین کنید.
2. پوشش محل: با رعایت فاصله استاندارد بین دتکتورها، می‌توانید به خوبی مناطق مختلف را پوشش دهید و در صورت نشت گاز در هر یک از این مناطق، هشدار مناسب را دریافت کنید.
3. دقت و عملکرد بهتر: فاصله مناسب بین دتکتورهای گاز به دقت و عملکرد بهتر آنها کمک می‌کند. فاصله نزدیک بین دتکتورها ممکن است باعث تداخل و اشتباه در تشخیص گازها شود، در حالی که فاصله دور از هم ممکن است باعث افت کارایی و دقت دتکتورها شود.

توصیه‌های عمومی:

• همواره به دستورالعمل تولیدکننده دتکتورها پایبند باشید و در صورت وجود دستورات خاصی در مورد فاصله بین دتکتورها، به آن عمل کنید.
• در نصب دتکتورها، به محکم بودن در محل نصب توجه کنید. همچنین، از نصب در ارتفاع مناسب برای بهترین تشخیص استفاده کنید.
• در صورتی که نیاز به نصب دتکتورهای بیشتری دارید، با متخصصان این حوزه مشورت کنید تا بتوانید بهترین نحوه نصب و فاصله بین دتکتورها را تشخیص دهید.

به طور خلاصه فاصله استاندارد بین دتکتورهای گاز در نصب آنها بسیار اهمیت دارد. با رعایت فاصله استاندارد، می‌توانید بهینه‌ترین عملکرد و دقت را از دتکتورهای گاز خود به دست آورید. همواره به دستورالعمل تولیدکننده پایبند باشید و در صورت نیاز، با کارشناسان مربوطه مشورت کنید.

تجهیزات جانبی قابل نصب در کنار سیستم‌های تشخیص گاز

سیستم‌های تشخیص گاز از تجهیزات جانبی مختلفی برای بهبود عملکرد و کارایی خود بهره می‌برند. این تجهیزات جانبی به کمک دستگاه تشخیص گاز، امنیت بیشتری را در برابر خطرات گازی فراهم می‌کنند. در ادامه مقاله، به معرفی و توضیح تجهیزات جانبی سیستم‌های تشخیص گاز می‌پردازیم.

صفحه نمایش و نمایشگر: صفحه نمایش یا نمایشگر در سیستم‌های تشخیص گاز برای نمایش اطلاعات مربوط به گازها، سطح آلارم، دما و وضعیت عملکرد دستگاه استفاده می‌شود. این تجهیز جانبی امکان مشاهده و نظارت بر وضعیت سیستم را به کاربر می‌دهد.

هشدار دهنده های صوتی و نوری: آلارم صوتی و نوری در سیستم‌های تشخیص گاز برای هشدار دادن به کاربر در صورت شناسایی نشت گاز استفاده می‌شوند. زمانی که دستگاه دتکتور یک گاز مخرب را تشخیص می‌دهد، آلارم صوتی فعال می‌شود و یک نور زاویه‌دار یا لامپ نشانگر راهنمایی به کاربر می‌دهد.

سیستم هشدار اضطراری: این سیستم‌ها شامل دکمه‌های هشدار اضطراری و پنل کنترل هستند که در صورت بروز خطرات جدی، به کاربر امکان اعلام خطر و درخواست کمک را می‌دهند. با فشار دادن دکمه هشدار اضطراری، سیستم به صورت فوری به پنل کنترل مرکزی اطلاع می‌دهد و اقدامات اضطراری را آغاز می‌کند.

تجهیزات ارسال هشدار به دیگر دستگاه‌ها: بعضی از سیستم‌های تشخیص گاز قابلیت ارسال هشدار به دستگاه‌های دیگر را دارند. این دستگاه‌ها می‌توانند شامل سیستم هشداری مرکزی، سیستم اطفاء حریق یا سیستم اعلام سرقت باشند. با ارسال هشدار به دستگاه‌های دیگر، سیستم‌ها با همکاری هماهنگ‌شده عمل کرده و خطرات بیشتر را کاهش می‌دهند.

ثبت و ذخیره داده: بعضی از سیستم‌های دتکتور گاز قابلیت ثبت و ذخیره داده‌های مربوط به شناسایی گازها و رویدادهای مهم را دارند. این داده‌ها می‌توانند برای تجزیه و تحلیل برای آینده، ارزیابی عملکرد سیستم و رفع ایرادات مورد استفاده قرار بگیرند.

تجهیزات جانبی سیستم‌های تشخیص گاز نقش مهمی در بهبود امنیت و کارایی این سیستم‌ها دارند. با استفاده از صفحه نمایش، آلارم صوتی و نوری، سیستم هشدار اضطراری، سیستم ارسال هشدار و سیستم ثبت و ذخیره داده، می‌توان به صورت کامل از سیستم تشخیص گاز استفاده کرد. این نکته را به یاد داشته باشید که در نصب و استفاده از این تجهیزات، از دستورالعمل تولید کننده آگاهی کامل داشته باشید.

نکات ایمنی و توصیه‌ها

• همواره از دتکتورهای با تاییدیه و استاندارد معتبر استفاده کنید.
• مرتباً باتری دستگاه را چک کرده و در صورت نیاز تعویض کنید. برخی از دتکتورها هشدار باتری ضعیف دارند.
• نکاتی نظیر پاک نگه‌داشتن دتکتور از گرد و غبار، آب‌بندی و اجتناب از نصب در مکان‌های خیلی گرم یا سرد بسیار مهم هستند.
• در صورت احساس هرگونه نقص یا مشکل در نشت یاب، فوراً تعمیرات لازم را انجام دهید یا از تعمیرکار متخصص کمک بگیرید.

جمع بندی

نصب و راه‌اندازی صحیح دتکتور گاز نقطه اساسی برای حفاظت از سلامت و امنیت فردی و محیط پیرامون است. با رعایت نکات فنی و ایمنی، می‌توانید از این تجهیزات به بهترین نحو استفاده کنید و در مواقع خطر به سرعت اقدامات لازم را انجام دهید. به یاد داشته باشید که ایمنی همیشه در اولویت بالاتری قرار دارد و نصب دتکتور گاز به عنوان یکی از اقدامات اساسی در این زمینه بسیار حائز اهمیت است.

شرکت آداک فرایند سپهر دارای سابقه و تجربه گسترده در انجام پروژه‌های صنعتی، به عنوان یک مجموعه پیشرو در زمینه نصب، راه‌اندازی و کالیبراسیون دتکتورهای گاز شناخته می‌شود. این شرکت با تکیه بر توانمندی‌های فنی و تخصصی، در ارائه کاملترین خدمات، از مراحل نصب تا بهره‌ برداری تجهیزات تشخیص گاز و ایمنی در محیط‌های صنعتی، موفق به انجام پروژه‌های متعدد شده است.

خط مشی آداک فرایند سپهر، ارائه خدمات مشاوره فنی به مشتریان در انتخاب و استفاده از دتکتور گاز مناسب و بهبود کلی ایمنی و کارایی در محیط‌های صنعتی در سراسر ایران است. شما نیز می‌توانید تنها با یک تماس ساده از خدمات رایگان این مجموعه بهرمند شوید.

سوالات متداول

ارتفاع مناسب برای نصب دکتور گازی چند متر است؟

قبل از نصب دستگاه حتما نوع گاز و وزن ملکولی آن را نسبت اکسیژن (عدد جرمی 15.9) بررسی نمایید. چنانچه گاز موررد نظر از اکسیژن سنگین‌تر باشد حتما دستگاه را نزدیک به کف زمین در ارتفاع 60 الی 70 متری نصب کنید. مثلا: برای نصب دتکتور کلر (چون سنگین‌تر از هواست) حداکثر ارتفاع تجهیز را از کف زمین را 60 سانتی متر در نظر بگیرید. همچنین ارتفاع برای دتکتور دودی و حرارتی خانگی، تقریبا باید نزدیک و یا روی سقف اتاق باشد.

فاصله استاندارد برای دتکتورهای گاز طبیعی و گازهای قابل احتراق چقدر است؟

فاصله ایده‌آل بین دتکتورهای طبیعی و گازهای قابل احتراق در یک اتاق 6 الی 10 متر است. اما استثناعا برای صرفه جویی در تعداد دتکتورها، می‌توانید فاصله را تا 15 متر نیز در نظر بگیرید.

فاصله استاندارد برای دتکتورهای دی‌اکسید کربن چگونه است؟

فاصله استاندارد بین دتکتورهای دی‌اکسید کربن در یک اتاق 4 الی6 متر است. در صورتی که فضای بزرگتری را می‌خواهید پوشش دهید، می‌توانید فاصله را تا 10 متر نیز در نظر بگیرید.

دتکتور گازهای سمی و اکسیژن در چه ارتفاعی باید نصب شود؟

منطقه تنفسی به ارتفاع 1.2 تا 1.8 متر از کف اطلاق می‌شود که بیشترین تنفس انسان در آن انجام می شود. این مکان پیش فرض خوبی برای سنسورها است، زیرا بسیاری از گازهای سمی و اکسیژن اغلب به خوبی در هوا پراکنده می شوند. همچنین سنسورها باید نزدیک منابع پخش احتمالی گازها قرار گیرند.

برد و منطقه تحت پوشش دتکتور دود چقدر است؟

طبق استاندارد هر دتکتور دودی بایستی 6.5 متر را پوشش دهد. حدالامکان در مرکز اتاق بر روی سقف نصب شود. همچنین استاندارد NFPA بیان می‌کند که حداکثرا ارتفاع نباید از 12 متر فراتر رود.

دتکتور شعله چه محدوده را می‌تواند تشخیص دهد؟

هر ردیاب شعله تقریبا 100 متر را پوشش می‌دهد. اما باید به مواردی چون: بزرگی و سایز حریق، برند و شرکت سازنده دستگاه نیز توجه کرد. بسیاری از تجهیزات بمراتب کمتر از محدوده تحت پوشش خود کار می‌کنند.

آیا با افزایش ارتفاع محدوده پوشش دتکتور زیاد می‌شود؟

بله، دقیقا همانطور است. اما حساسیت نیز به همان میزان کاهش یافته و دتکتور دیرتر به گازها و شعله‌های حریق را شناسایی می‌کند.(این قضیه فقط در دتکتورهای خانگی صادق است)

دتکتور گاز شهری در چه فاصله از سقف یا سطح زمین نصب می‌گردد؟

چون گاز شهری (طبیعی) سبک تر از هوا است. بهتر است، در بالاترین ارتفاع بر روی دیوار یا سقف نصب شود.